หมวดที่ 1 ว่าด้วยการอาศัยวิเวก (เป็นต้น) รวมเป็น 12
สูตร 6 สูตรแรกอุปมาด้วยแม่น้ำไหลไปสู่ทิศปราจีน 6 สูตรหลัง
อุปมาด้วยแม่น้ำไหลไปสู่สมุทร.
จบหมวดที่ 1

1. คังคาปาจีนนินนสูตร

ผู้เจริญ อริยมรรค ฯลฯ เหมือนแม่น้ำคงคาไหลไปสู่ทิศปราจีน

[199] สาวัตถีนิทาน. ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย แม่น้ำคงคาไหลไปสู่
ทิศปราจีน หลั่งไปสู่ทิศปราจีน บ่าไปสู่ทิศปราจีน แม้ฉันใด ภิกษุเมื่อเจริญ
อริยมรรคอันประกอบด้วยองค์ 8 เมื่อกระทำให้มากซึ่งอริยมรรคอันประกอบ
ด้วยองค์ 8 ก็เป็นผู้น้อมไปสู่นิพพาน โน้มไปสู่นิพพาน โอนไปสู่นิพพาน
ฉันนั้นเหมือนกัน.
[200] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ก็ภิกษุเมื่อเจริญอริยมรรคอันประกอบ
ด้วยองก์ 8 เมื่อกระทำให้มากซึ่งอริยมรรคอันประกอบด้วยองค์ 8 อย่างไรเล่า
จึงเป็นผู้น้อมไปสู่นิพพาน โน้มไปสู่นิพพาน โอนไปสู่นิพพาน ดูก่อนภิกษุ
ทั้งหลาย ภิกษุในธรรมวินัยนี้ ย่อมเจริญสัมมาทิฏฐิ มีอันกำจัดราคะเป็นที่สุด
มีอันกำจัดโทสะเป็นที่สุด มีอันกำจัดโมหะเป็นที่สุด ฯลฯ ย่อมเจริญสัมมา-
สมาธิ มีอันกำจัดราคะเป็นที่สุด มีอันกำจัดโทสะเป็นที่สุด มีอันกำจัดโมหะ
เป็นที่สุด ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ภิกษุเมื่อเจริญอริยมรรคอันประกอบด้วยองค์
8 เมื่อกระทำให้มากซึ่งอริยมรรคอันประกอบด้วยองค์ 8 อย่างนี้แล จึงเป็นผู้
น้อมไปสู่นิพพาน โน้มไปสู่นิพพาน โอนไปสู่นิพพาน.
จบคังคาปาจีนนินนสูตรที่ 1

2. ยมุนาปาจีนนินนสูตร

ผู้เจริญอริยมรรค ฯลฯ เหมือนแม่น้ำยมุนาไหลไปสู่ทิศปราจีน

[201] สาวัตถีนิทาน. ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย แม่น้ำยมุนาไหลไปสู่
ทิศปราจีน หลั่งไปสู่ทิศปราจีน บ่าไปสู่ทิศปราจีน แม้ฉันใด ภิกษุเมื่อเจริญ
อริยมรรคอันประกอบด้วยองค์ 8 . . .ฉันนั้นเหมือนกัน ฯลฯ
จบอมุนาปาจีนนินนสูตรที่ 2

3. อจิรวดีปาจีนนินนสูตร

ผู้เจริญอริยมรรค ฯลฯ เหมือนแม่น้ำอจิรวดีไหลไปสู่ทิศปราจีน

[202] สาวัตถีนิทาน. ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย แม่น้ำอจิรวดีไหลไป
สู่ทิศปราจีน หลั่งไปสู่ทิศปราจีน บ่าไปสู่ทิศปราจีน แม้ฉันใด ภิกษุเมื่อ
เจริญอริยมรรคอันประกอบด้วยองค์ 8 . . . ฉันนั้นเหมือนกัน ฯลฯ
จบอจิรวดีปาจีนนินนสูตรที่ 3

4. สรภูปาจีนนินนสูตร

ผู้เจริญอริยมรรค ฯลฯ เหมือนแม่น้ำสรภูไหลไปสู่ทิศปราจีน

[203] สาวัตถีนิทาน. ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย แม่น้ำสรภูไหลไปสู่
ทิศปราจีน หลั่งไปสู่ทิศปราจีน บ่าไปสู่ทิศปราจีน แม้ฉันใด ภิกษุเมื่อเจริญ
อริยมรรคอันประกอบด้วยองค์ 8 . . . ฉันนั้นเหมือนกัน ฯลฯ
จบสรภูปาจีนนินนสูตรที่ 4